Definicja czasu docelowego
Docelowym czasem pracy jest czas pracy, który należy przepracować średnio w tygodniu, zgodnie z przepisami dotyczącymi tygodniowego czasu pracy i indywidualnego poziomu zatrudnienia (§ 118 ust. 2 zdanie 1 VVO). Do obliczenia bilansu czasu pracy stosuje się docelowy czas dzienny, który nie może przekraczać 8 godzin i 24 minut (§ 118 ust. 2 zdanie 2 VVO).

Definicja standardowych godzin pracy
Za normalny czas pracy uważa się ustalony co do zasady podział tygodniowego czasu pracy. Standardowe godziny pracy ustalane są w ramach dziennych (od 6:00 do 20:00) z uwzględnieniem potrzeb operacyjnych i osobistych. Umowa może ograniczać się do docelowego czasu dziennego lub zostać uzupełniona o ustalony podział czasu (§ 118 ust. 3 i 4 VVO).

Zrób sobie przerwę! (PaRat 113/1187, kwiecień 2014)
Zwłaszcza, gdy obciążenie pracą jest bardzo duże, ważne jest, aby robić regularne przerwy i „wietrzyć” głowę. Jest to nie tylko prawo pracownika, ale wręcz jego obowiązek. Warto zatem jeszcze raz przypomnieć w tym miejscu najważniejsze zasady.

Szczególnie w związku z rejestracją czasu pracy i kwestią „późniejszego” robienia przerw często pojawiają się nieporozumienia, których można łatwo uniknąć. Szczególnie ważne jest wyraźne rozróżnienie pomiędzy przerwą na lunch (= czas wolny) a dodatkowymi przerwami porannymi i popołudniowymi, tzw. przerwą kawową (= czas pracy). Należy zaznaczyć, że poniższe informacje przedstawiają zasady ogólne. W szczególnych okolicznościach, takich jak praca zmianowa, praca zespołowa itp., kierownictwo lub upoważnione urzędy mogą również określić specjalne przepisy dotyczące czasu pracy (§ 131 VVO).

Przerwa na lunch
Jeżeli dzienny wymiar pracy przekracza 6 godzin, pracownik ma obowiązek skorzystać z przerwy trwającej co najmniej 30 minut (patrz § 119 ust. 2 VVO), przy czym nie ma znaczenia stopień zatrudnienia pracownika. Przepis ten służy w szczególności ochronie zdrowia pracowników poprzez zapewnienie im możliwości zjedzenia posiłku i odpoczynku. W tym sensie, jako wyraz ogólnego obowiązku staranności, podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom możliwości faktycznego korzystania z przerw. Jednak w rozporządzeniu zawarto także obowiązek faktycznego wykorzystania przez pracowników przerwy w celu regeneracji, zwiększenia zdolności koncentracji itp. Oznacza to, że musi nastąpić faktyczna przerwa w pracy. Przerwa ta jest oczywiście czasem wolnym i nie jest wliczana do godzin pracy.

Prawo kadrowe nie reguluje wyraźnie, kiedy należy wykorzystać przerwę na lunch. Jednak powszechnym i rozsądnym rozwiązaniem jest robienie sobie przerwy na lunch po około połowie czasu pracy.

Kontrolowanie przestrzegania przerwy jest ważnym zadaniem kierownictwa. Ponieważ pracownicy kantonu prowadzą osobistą ewidencję czasu pracy, którą muszą co miesiąc sprawdzać przełożeni (§ 129 VVO), to zadanie związane z zarządzaniem można wykonać łatwo i szybko. Jeżeli pracownik nie skorzysta z przerwy, należy go uświadomić, że w przyszłości będzie musiał skorzystać z przerwy. Jeżeli pomimo odpowiedniego wezwania i ogłoszenia nadal nie zastosowano przerw, 30-minutowa przerwa może zostać odliczona od czasu pracy, nawet jeśli nie było przerwy w pracy.

Jeśli pracownicy przychodzą do pracy stosunkowo późno i korzystają z przerwy na lunch już po 2 godzinach, to i tak po przerwie muszą przepracować więcej niż 6 godzin zaplanowanego czasu pracy. Nie oznacza to jednak, że należy zrobić dwie przerwy. Obowiązek przerwy trwającej co najmniej 30 minut wynika z dziennego obciążenia pracą. Ponieważ jednak taki podział pracy niweczy rekreacyjny cel normy, przełożeni powinni interweniować, jeśli zdarza się to regularnie.

Przerwa na kawę
W przeciwieństwie do przerwy na lunch, w przypadku przerw kawowych do czasu pracy można wliczyć maksymalnie 15 minut na połowę dnia roboczego (patrz § 119 ust. 2 VVO). Więc tu nie chodzi o wypoczynek. Tym samym w tym okresie przysługuje pracodawcy prawo do wydawania poleceń, a w indywidualnych przypadkach ze względów operacyjnych można pominąć przerwę bez zastępstwa.

Przerwę kawową należy wykorzystać „w naturze” w ciągu odpowiedniego półdnia, a nie na początku lub na końcu fazy pracy. Przerwa nie może być wykorzystywana na przykład do przedłużenia przerwy obiadowej lub do skrócenia czasu pracy po zakończeniu fazy pracy. Niedopuszczalne jest zatem korzystanie z godzinnej przerwy na lunch, a jedynie wpisywanie czasu pracy do 30 minut, z uwzględnieniem niewykorzystanych przerw. Takie mieszanie czasu wolnego z godzinami pracy oznacza nieprawidłowe zapisywanie czasu i należy go unikać.

W przypadku rezygnacji z przerwy kawowej rano lub popołudniu lub braku możliwości jej wykorzystania ze względów operacyjnych, kolejna przerwa kawowa nie jest możliwa. Jednak w wyjątkowych przypadkach (np. urodziny) uznajemy za dopuszczalne łączenie przerw rano i po południu na 30 minut zamiast 15 minut. Warunkiem jest jednak zgoda przełożonego. Mając to na uwadze: baw się dobrze podczas następnej przerwy!